Samenvatting

Een vader gaat dood. De zoon belandt in het ziekenhuis. Maagzweer. Hij ligt er beschermd, tegen het leven, tegen de dood. Maar hij moet er weer uit. Naar zijn vrouw. Naar zijn dochter. Naar de drank. Naar zijn kleine huis in het meer en meer door de hoofdstad bedreigde en opgeslokte dorp, naar zijn werk, dat van schrijver, scenarioschrijver. Niets lukt. Niets wil. Hij vecht met zijn vrouw. Die met zijn zus. Dochterlief verhuist naar oma. Hij bezoekt een kuuroord. Hij gaat vreemd. Hij schrijft aan een kansloze liefdeskomedie, over de don juan en de jonge, onbedorven vrouw…

De laatste regel is een grote, aardedonkere en toch lichtvoetige roman, die in 1982 door de mazen van de censuur glipte. En die in Slowakije na de Fluwelen Revolutie nooit meer uit druk is geweest. De lezer snakte - en snakt - naar de herkenning van de echte wereld en het echte leven, zonder ratio, waarin de wil en de wens van de mens weinig tot niets vermag, waarin alleen het plichtsbesef heerst, en de gevangenschap in de geschiedenis. Waaruit alleen het einde de bevrijding brengt.

Rudolf Sloboda (1938-1995) - romancier, dichter en dramaturg. De roman Rozum werd eerder vertaald in het Bulgaars, Pools, Tsjechisch, Russisch, Sloveens en Servisch.

________

In NRC Handelsblad werd de roman van Sloboda in de vertaling van Abram Muller bekroond met vier sterren.

“Kortom, de verteller heeft een rotleven, maar weet zich staande te houden dankzij zijn dagdromen en heimelijke verlangens. En die weet Sloboda fraai te beschrijven. Zo leveren herinneringen aan zijn geliefde vader, aan wie hij zich voortdurend spiegelt, de ene na de andere ontroerende passage op, zoals over zijn dood: ‘Vaders ziel, die misschien nog wilde rondvliegen door het dorp, mocht niet voor de laatste keer de paden bekijken waar hij met zijn kinderen had gelopen. Ze gooiden hem in de vriezer, en pas drie dagen later, vlak voor de begrafenis, werd hij in het mortuarium opgebaard.’ (…) In een opzwepend tempo voert Sloboda je het woeste universum van zijn gekwelde held binnen. Het levert driehonderd bladzijden meeslepend proza op, dat door Abram Muller uitstekend is vertaald.”